NASELJAVANJE JUŽNOG DELA BALKANSKOG POLUOSTRVA
Krajem III ili početkom II milenijuma pre n.e. na krajnji jug Balkanskog poluostrva došli su Grci ili kako su se drugačije nazivali, Heleni. Njihovo naseljavanje odvijalo se u talasima i verovatno je trajalo nekoliko decenija. Smatra se da su se spustili sa severa, iz oblasti oko Dunava. Došavši u Grčku, Heleni su Pelazgima – stanovništvu koje se tamo zatekli, vrlo brzo nametnuli svoje običaje i jezik.
U poslednjem milenijumu pre n.e. podelili su se na plemena: Jonce, Eolce, Dorce i Ahajce.
MINOJSKA CIVILIZACIJA ( KRITSKO-MINOJSKA )
U vreme kada su helenska plemena prodirala u Grčku, na ostrvu Kritu cvetala je bogata minojska civilizacija, koja je naziv dobila po mitskom kralju Minosu. Istorija minojskog Krita zasniva se na arheološkim izvorima. Malobrojni pisani izvori ne mogu se koristiti jer pismo kojim su pisani– linearno pismo A– do danas nije dešifrovano.
Ostaci Minosove palate
Krit je u početku bio podeljen na više manjih, nezavisnih kraljevina, koje su se međusobno sukobljavale ali su kasnije ujedinjene pod vlašću grada Knososa. Krićani su gospodarili istočnim delom Sredozemlja. Njihova moć počivala je na jakoj i dobro organizovanoj floti. Uspostavljena je talasokratija– prevlast na moru. U doba kritske talasokratije minojska civilizacija proširila se i van Krita. Jedno od njenih najvećih žarišta bila je Tera, ostrvo u Egejskom moru.
Prevlast na moru i položaj Krita, omogućili su lako uspostavljanje i održavanje trgovačkih veza širom Sredozemlja. Kritski trgovci posećivali su udaljene krajeve, dolazili su do Španije i Italije na zapadu i do Mesopotamije na istoku. Krićani su pre svega tragali za metalima koji su im bili potrebni za izradu oruđa i oružja. Talasokratija i ekonomski procvat Krita snažno su uticali na razvoj civilizacije. Sjaj i bogatstvo minojske kulture najbolje se ogledaju u ostacima kraljevskih palata u pojedinim gradovima. Najčuvenija od njih je Minosova palata čiji se ostati mogu videti i danas u gradu Knososu.
rekonstrukcija Minosove palate
Kralj Minos, prema mitu bio je Zevsov sin. Tačnije on je kao Kritski kralj predstavljao bogove na zemlji. U određeno vreme penjao se na planinu Juktas da iz nebeskih znakova sazna volju bogova.
Ljiljan se smatrao svetim cvetom na Kritu, pa je i kritski kralj- sveštenik nosio perjanu krunu i ogrlicu od ljiljana. Najveći deo godine provodio je u dvorcu na Knososu. Heleni su verovali da je kralj Minos, kralj celog sveta, i o njemu su uvek govorili kao o jedinom vladaru.
MIKENSKO DOBA
Dok je na Kritu cvetala minojska civilizacija, Ahajci su na poluostrvu Peloponezu i u srednjoj Grčkoj osnovali niz manjih kraljevina. Prestonica jedne od najznačajnijih ahajskih kraljevina bila je Mikena u Argolidi, na Peloponezu. Zbog toga se period uspona ovih država naziva Mikenskim dobom ( XVI-XII vek pre n.e.). Važni centri mikenske kulture bili su još Pilos i Tirint na Peloponezu kao i Orhomen u Beotiji.
Moć ratobornih Ahajaca brzo se proširila i van Grčke. Oko 1400. godina pre n.e. oni su prešli na Krit i postepeno ga osvojili. Pokoravanje Krita bilo je značajno jer su primili mnoge tekovine minojske civilizacije. Ahajci su vremenom postali jedna od najznačajnijih sila u istočnom delu Sredozemlja. Njihove naseobine nikle su na ostrvu Rodosu i na zapadnoj obali Male Azije.
Podatke o državnom i društvenom uređenju mikenskog doba pružaju glinene pločice nađene u ruševinama dvoraca u Pilosu i Knososu. Pismo kojim su bile ispisane – linearno pismo B– ubraja se među slogovna pisma: svaki znak predstavlja jedan slog. Zahvaljujući pomenutim pločicama, saznajemo da su ahajskim državama vladali kraljevi koji su nosili titulu vanaks. Drugi čovek po značaju u mikenskim kraljevinama bio je lavaget, verovatno vrhovni zapovednik vojske. On i vanaks imali su velike zemljišne posede koje su obrađivale sluge i seljaci. Najuži krug aristokrata oko kralja činili su pratioci. Oni su ga pratili i štitili u ratu i miru, a smatra se da su zapovedali pojedinim vojnim odredima.
Linearno pismo B. Linearno pismo A.
Pad Knososa pod ahajsku vlast označio je kraj kritske talasokratije. Kritske trgovce su u istočnom i zapadnom Sredozemlju zamenili Ahajci, koji nisu imali dovoljno sirovina za proizvodnju. Metale, pre svega bakar, uvozili su sa Kipra i iz Italije. Iz Sirije su im stizale slonovača i skupocene tkanine. Za uzvrat, Ahajci su stranim tržištima nudili vunu, maslinovo ulje, vino, pojedine vrste začina i druge poljoprivredne proizvode.
VREME RATOVA 